2-tirebolu

e with URL http://www.tirebolu.bel.tr/v2/diger.php?id=8 from frame with URL http://www.youtube.com/embed/VYkjPR31Bnk. Domains, protocols and ports must match. Unsafe JavaScript attempt to access frame with URL http://www.tirebolu.bel.tr/v2/diger.php?id=8 from frame with URL http://www.youtube.com/embed/jEpTi7NzqfI. Domains, protocols and ports must match. Unsafe JavaScript attempt to access frame with URL http://www.tirebolu.bel.tr/v2/diger.php?id=8 from frame with URL http://www.youtube.com/embed/tF1nD49Kk5I. Domains, protocols and ports must match. Unsafe JavaScript attempt to access frame with URL http://www.tirebolu.bel.tr/v2/diger.php?id=8 from frame with URL http://www.youtube.com/embed/TggvMYhEj3Y. Domains, protocols and ports must match. 2Unsafe JavaScript attempt to access frame with URL http://www.tirebolu.bel.tr/v2/diger.php?id=8 from frame with URL http://www.tirebolu.bel.tr/v2/diger.php?id=8. Domains, protocols and ports must match. Deniz kıyısındaki eğilimli bir arazide iki k��k koyu �evreleyen �� y�ksek burun �zerinde yer alır. Sahil kesimindeki dar d�zl�k hemen kuzeydoğusunda Harşit deltasına doğru genişlemekte ve bug�nk� yerleşim alanı bu y�nde gelişmektedir. Ne zaman kurulduğu kesin olarak bilinmeyen, kale-şehir olarak gelişme g�steren Tirebolu, adını “�� şehir” anlamına gelen Tripolis’ten alır. Bunun bir g�r�şe g�re İskhopolis (Tirebolu [?]), Argyria (Halkova), Plikokaleia (G�rele) adında �� şehir halkının toplanmasından; diğer bir g�r�şe g�re de hepside XIII. y�zyıllarda inşa edilen, Trabzon İmparatorunun adını taşıyan St. Jean (Merkez/Tirebolu), T�rkmen akınlarına karşı kuvvetlendirilen ve genişletilen Petroma/Taş Kale (Bedroma/Bedreme) ve Yağlıdere vadisini g�zetlemek ve kontrol amacıyla kurulan Holy Anthony/Aziz Antonyus (Anduz/Andoz) adlarında �� kaleden dolayı �ıktığı ileri s�r�l�r. Seyyah Bijişkyan, Tripoli adının şehri �� kısma ayıran Kurucakale, St. Jean ve Bedroma kalelerine dayandırır. Bununla beraber kaleler birbirinden uzakta olduğundan kasabanın adının bunlara dayandırılması hatalıdır. Tirebolu’ya bu adın g�n�m�zde yerleşim alanını kapsayan, yan yana �� ıkıntı yahut burun �zerindeki Kurucakale, Merkezkale ve ��r�kkale sebebiyle verilmiş olması kuvvetle muhtemeldir (A. Bryer-D. Winfield, The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos, Washington 1985, s. 138). Şehrin adı, başında bulunduğu Yunan askerleriyle birlikte mil�ttan �nce 400’de y�reye gelen Ksenofon’un Anabasis’inde yer almaz. Strabon’un (�. 21) Kytoros’tan (Ordu) sonra Kerasus’a (Giresun) gidilirken harabelerini andığı, yeri kesin olarak tayin edilemeyen İskhopolis/İskopoli şehrinin Tirebolu’ya tekab�l ettiği ileri s�r�l�r. Fakat bu bilginin doğru olmama ihtimali y�ksektir. Tripolis adına ilk defa I. y�zyılda Pliny’in eserinde rastlanması buranın kuruluş tarihinin mil�ttan �nce I. asra ancak indiğine işaret eder. Pliny, Tirebolu kalesi (Tripolis castellum) ile Tripolis �ayı (Tripolis fluvius) olarak anılan Harşit �ayından bahsetmiştir (Natural History[�ev. H. Rackham], II, London 1951, s. 345). Arrien (�. 176), idarecilik yaptığı b�lgeden Roma İmparatoru Tryan’a yazdığı mektupta Tirebolu’nun adını zikreder. Muhtemelen buradaki k��k liman hemen yakınındaki g�m�ş ve bakır madenlerinin taşınması işi i�in kullanılmış, burayı ve Harşit vadisinden gelen yolu korumak �zere tesis edilen kaleler vesilesiyle Tirebolu kasabası ortaya �ıkmıştır. Tirebolu’nun milattan �nce VII. y�zyılda (takriben m.�. 670) Karadeniz’de koloniler teşkil etmeye başlayan Miletoslular tarafından kurulduğu rivayet edilir. m.�. 400’de b�lgenin yerli halklarından olan, denizcilik, tarım ve hayvancılıkla uğraşan Mossinoikler’in Tirebolu ve �evresinde yaşadığı s�ylenilir. Tripolis’in g�neyinde, etekleri b�ğ�rtlen �alıları ve yabani kirazlarla kaplanmış sık ormanlı dağ sıraları �zerinde bakır madenleri, 4 km doğusunda adını madenden alan Argyria’da g�m�ş yatakları yer alırdı. İskender (m.�. 356-323) ve halefleri, Pontus krallığı (m.�. 298-63), Romalılar (m.�. 63-m. s. 395) ve Bizanslılar (395-1204) devrine dair bilgiler yeterli değildir. 1071 sonrasındaki T�rk fetihleri sırasında Trabzon gibi Tirebolu’nun da Sel�uklular h�kimiyeti altına girdiğine dair herhangi bir kayıt yoktur. Tirebolu, Ha�lı ordularının İstanbul’u işgallerinin (1204) ardından Trabzon’a ka�an Alexios’un kurduğu Trabzon İmparatorluğu’nun sınırları i�inde kaldı. Tarih�i Panaretos’a g�re Harşit Vadisinden inen �epniler’in Rumlarla yaptıkları m�cadeleye sahne oldu ve ilk defa 1380’de T�rkmenler buraya kadar geldi (Panaretos, Histoire du Bas-Empire [trc. Lebeau], XX, Paris 1836, s. 504). Hacı Em�r Bey’in oğlu S�leyman Bey’in 1397’de Giresun şehrini kuşatıp almasıyla da iki devlet arasında sınır teşkil etti. F�tih Sultan Mehmed’in Trabzon’u fethinin ardından (1461) kıyıyı takip ederek geri d�nerken Tirebolu’yu teslim aldı. Tahrir kayıtlarından anlaşıldığına g�re Osmanlılar’dan �nce şehrin art b�lgesi �epniler, Hala�lı, Alayuntlu, Eym�r, �regir gibi T�rkmen boylarıyla isk�n edilmişti. Tirebolu, Osmanlı idaresi altında bir liman şehri olarak gelişme g�sterdi. Bu d�nem boyunca zaman zaman bazı �nemli hadiseler meydana geldi. 1624’te Kazaklar tarafından yağmalandı. 1683’teki Viyana seferi nedeniyle Tirebolu’dan G�rele ile birlikte 300 er g�nderildi. Tirebolu’da bulunan �epni derebeyi [Kel Alioğlu] başına topladığı t�fekli adamları ile Trabzon’dan ge�erek Rize’de Tuzcuz�de aileleriyle savaşa gitmişti (1737). Ruslar ile 1809’da �ıkan savaş dolayısıyla Batum ve Faş’ın savunulması i�in takviye g�nderilen kuvvetlerin arasında Tirebolu voyvodası Kel Alioğlu S�leyman Ağa’nın askerleri de vardı (Tarih-i Ş�ni-z�de, I, İstanbul 1246, s. 305). XVIII. y�zyılın ikinci yarısına doğru �yanların m�cadelesine sahne oldu. 1811’de de Kelalioğulları’nın idaresindeydi. XIX. y�zyılın ilk �eyreğindeki Tuzcuoğulları isyanı Tirebolu’nun da i�inde bulunduğu b�lgeyi etkiledi. 1809’daki isyanda ka�tığı Erzurum’dan gelerek bunlara katılan Kel Alioğlu Ali Ağa, 1816’da Tirebolu’ya h�kim oldu, sonra Keşab’ı ele ge�irdi. II. Mahmud’un g�nderdiği iki firkateyn ile bir korvet Tirebolu’ya gelerek yeniden kontrol� sağladı (26 Ekim 1816). �yan aileler y�z�nden “nizalı” bir kaza olarak nitelendirilen, “derebeylerinin en şer�rlerinin bulunduğu s�ylenilen, aralarında kavganın hi� eksik olmadığı” Tirebolu’da m�tesellim/�yan/voyvoda olarak n�fuzları T�rkmen-�epni boylarına dayanan Kelalioğulları ile Keth�daoğulları arasında Tirebolu’nun kontrol� i�in yoğun bir m�cadele cereyan etti. Bu m�cadelede Kelalioğlu Ali Ağa (�. 1823) ile Keth�daz�de Mehmed Emin Ağa (�. 1849) adeta efsaneleşmiş iki �nl� şahsiyet olarak dikkat �ekti. Şehir, Birinci D�nya Savaşı (1914-1918) ve Mill� M�cadele (1919-1922) yıllarında �nemli olaylar yaşadı. İşgale uğramamasına rağmen Ruslar’ın Harşit �ayına kadar ilerlemesi şehirde b�y�k bir endişeye yol a�tı, cepheye yakınlığı sebebiyle halk zorunlu g��e t�bi tutuldu; yoğun Rus bombardımanından b�y�k hasar g�rd�. Şehir, bu sırada failleri me�hul kişiler tarafından yağmalandı ve yakıldı. Bunda 37. Fırka Kumandanı Albay Hacı Hamdi [Pirselimoğlu] Bey’in ilgisi olduğu ileri s�r�ld�. Ruslar’ın 12 Şubat 1918’ten itibaren �ekilmesinden sonra y�rede Pontus Devleti’ni kurmaya y�nelik hareketler, Rum �etelerinin faaliyetleri ve bunlara karşı direniş başladı. İzmir’in Yunanlılar tarafından işgali �zerine (15 Mayıs 1919) Tirebolulular 19 Mayıs 1919’da bir miting d�zenleyerek işgali protesto ettiler. Giresun Askerlik Şubesi başkanı, T�rk dili, k�lt�r� hakkında yazıları olan Tirebolulu H�seyin Avni (Alparslan) Bey, m�ft� K��kz�de Ahmed Necmeddin Efendi, Muhafaza-i Huk�k-ı Milliye Cemiyeti Reisi Doma�oğlu Hasan Ağa, Kuv�-yı Milliye Reisi Naibz�de Osman Efendi gibi şahsiyetler bu m�cadelede �nemli bir rol oynadılar.